W środowisku sportowym, wśród profesjonalnie trenujących, jak i u osób aktywnych fizycznie zdarzały się sytuacje stosowania steroidów anabolicznych. Na przestrzeni lat przeprowadzono szereg badań, które potwierdziły jednoznacznie niekorzystne działanie tego typu środków. Zaznaczyć należy, że nadal niewiele wiadomo na temat skutków stosowania sterydów anabolicznych podczas treningów siłowych, które mają na celu zwiększenie masy mięśniowej. Obecnie, wiele eksperymentów przeprowadzanych jest na szczurach, aby w jak największym stopniu poznać działanie wspomnianych sterydów. Przykładem takiego środka, o umiarkowanym potencjale androgennym związanym z dobrymi właściwościami anabolicznymi i zarazem bardzo popularnym wśród kulturystów, jest nandrolon.
Nandrolon- czemu zawdzięcza swoją popularność?
O nandrolonie świat usłyszał po raz pierwszy w 1950 roku, a w 1959 roku wprowadzono go jako fenylopropionian nandrolonu. Do Polski został sprowadzony na początku lat 80. z Węgier i występował pod nazwą Nerobolil. Nandrolon (w żargonie siłownianym znany jako „deka”) należy do grupy sterydów anabolicznych o działaniu androgennym i anabolicznym. Co to oznacza? Naturalnie, hormony steroidowe wytwarzane są w organizmie człowieka przez korę nadnerczy i gonady. Do nich należy także testosteron, wytwarzany naturalnie u mężczyzn i w mniejszym stopniu u kobiet, który został syntetycznie wyprodukowany i wykorzystywany jest do tej pory w terapii medycznej. Zatem, sterydy anaboliczno- androgenne powstały jako próba syntezy sterydów podobnych do testosteronu. Sięgając kilkadziesiąt lat wstecz, sterydy anaboliczne po raz pierwszy zostały wykorzystane podczas II wojny światowej przez niemieckich żołnierzy, by zwiększyć w nich stopień agresji. Jak wykazały później badania na szczurach, stosowanie tych związków pozwalało na szybszy przyrost mięśni szkieletowych. To, że dany środek charakteryzuje się działaniem anabolicznym oznacza, że prowadzi do tworzenia oraz wzrostu organów i tkanek. Zauważalne jest wówczas zwiększenia rozmiarów ciała i ogólnej masy ciała, wzrost masy i siły mięśniowej itd. Ponadto, sprawia, że trening fizyczny może być przeprowadzony bez odczuwania bólu. Stosowanie sterydów anabolicznych w połączeniu z odpowiednią dietą i umiarkowanymi ćwiczeniami fizycznymi promuje przyrost białka w organizmie i zwiększa beztłuszczową masę ciała (w tym wspomnianą wcześniej tkankę mięśniową). W związku z tym, sterydy anaboliczne stały się bardzo popularne wśród sportowców trenujących wyczynowo sport, jak i rekreacyjnie. Stosowanie nandrolonu wykazywano najczęściej wśród kulturystów, ciężarowców, pływaków i kolarzy w celu ogólnej poprawy sprawności fizycznej oraz wzrostu siły i masy mięśni. Niejednokrotnie, zdarzało się, że sportowcy przyjmowali wyższe dawki nandrolonu, niż wynosi zakres terapeutyczny, co prowadziło do wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych. Nie tylko elitarni sportowcy dążący do zwiększenia wydolności fizycznej podczas zawodów sięgali po sterydy anaboliczne. Coraz częściej, w ostatnich latach, stosowanie nandrolonu stało się popularne wśród uczniów szkół wyższych. Duża liczba młodych nastolatków sięga po sterydy w wysokich dawkach z zamiarem poprawy sprawności fizycznej oraz ogólnego wyglądu ciała.
Nandrolon- czym jest i jakie ma właściwości?
Nandrolon jest pochodną 19-nortestosteronu i najczęściej podawany jest jako preparat do wstrzykiwań domięśniowych w postaci ampułko-strzykawek. W przeciwieństwie do testosteronu, wykazuje większy potencjał anaboliczny i mniejsze działanie androgenne. Jako że posiada status leku, a więc stosowany jest w celach terapeutycznych, sprzedawany jest najczęściej w postaci dekanianiu nandrolonu (rzadziej fenylopropioniny)- białego lub kremowego proszku, który jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie, ale łatwo rozpuszczalny w etanolu, olejach, eterze czy chloroformie. Nandrolon blokuje receptory kortyzolowe i zmniejsza poziom kortyzolu, który ma właściwości kataboliczne. W wielu testach klinicznych na ludziach wykazano, że lecznicze działanie nandrolonu związane jest z korzystnym wpływem na metabolizm wapnia, co gwarantuje zwiększenie masy kostnej w terapii osteoporozy (zwłaszcza, gdy leczenie estrogenami jest przeciwskazane). U kobiet cierpiących na raka sutka stwierdzono pozytywne korzyści stosowania preparatu zawierającego nandrolon na wydłużenie czasu regresji choroby liczoną w wielu miesiącach. Ponadto, lek ten wykorzystywany jest w leczeniu ostrej, przewlekłej niewydolności nerek, po radioterapii, w okresie przed i pooperacyjnym (w stanach ujemnego bilansu azotowego), w stanach niedożywienia (w tym leczenie pozajelitowe) i rekonwalescencji. W praktyce okulistycznej, estry nandrolonu stosowane są domiejscowo w postaci prepararatu- kropel do oczu- wspomagającego gojenie się rogówki. Terapeutyczne działanie nandrolonu polega zatem na wzroście mięśni, stymulacji apetytu (np. u osób z niedożywieniem, pacjentów chorych na raka, HIV) i zwiększeniu produkcji krwinek czerwonych. Ze względu na właściwości magazynujące wodę w stawach, często stosowany jest podczas zmniejszania bólu w obrębie łokci, barków i kolan, zwłaszcza po długotrwałych treningach o wysokiej intensywności. Często zdarza się, że nandrolon przyjmowany jest z innymi środkami wspomagającymi, np. z testosteronem czy matandienonen w celu wzmocnienia możliwych efektów w postaci zwiększenia masy mięśni i ich siły. W jednych z badań stwierdzono, że dawka nandrolonu wynosząca 200 mg stosowana przez 8 tygodniu wśród 16 mężczyzn spowodowała wzrost beztłuszczowej masy ciała o ponad 3 kg i spadek ilości tkanki tłuszczowej na nogach o niespełna 2%. Dlatego, nandrolon stosowany przez dłuższy czas w bardzo wysokich, nieterapeutycznych dawkach uznawany jest za środek dopingujący.
Jak wygląda dawkowanie nandrolonu?
Z racji, że nandrolon jest zaliczany do leków, czas stosowania jak i wielkość dawki zostały ściśle określone. Jako środek leczniczy, może być wykorzystywany przez dwanaście do maksymalnie dwudziestu czterech tygodni w formie domięśniowych wstrzykiwań, ponieważ nie działa podany doustnie. Ze względu na uzależniający charakter prepraratu, po skończeniu leczenia, należy wdrożyć tzw. anty-kurację, przez następne siedem do maksymalnie dziesięciu dni. Dawka leku przepisywana jest zawsze przez lekarza, niemniej jednak najczęściej zalecane jest stosowanie dwudziestu miligramów nandrolonu, zarówno rano jak i wieczorem, przez pierwsze dwa tygodnie, a następnie tą samą dawkę należy stosować jedynie w okresie porannym przez kolejne dwa tygodnie. Warto w tym miejscu podkreślić, że wykrycie nandrolonu w moczu jest możliwe nawet do pół roku od jego przyjęcia.
Jakie są negatywne skutki stosowania nandrolonu?
Podczas chronicznego stosowania nandrolonu pojawiają się działania niepożądane w postaci zmian strukturalnych i funkcjonalnych różnych narządów. Długotrwałe stosowanie tego środka, jak wykazały badania naukowe, może u niektórych osób wywoływać patologiczny przerost lewej komory z nieproporcjonalnym nagromadzeniem się kolagenu pozakomórkowego i zwłóknieniem śródmiąższowym. Jest o tyle niebezpiecznie, że podawanie bardzo wysokich dawek może prowadzić do zwiększenia grubości przegrody międzykomorowej, wystąpienia arytmii, niewydolności serca i w skrajnych przypadkach, nagłej śmierci sercowej. Wśród efektów ubocznych długotrwałego stosowania androgennych sterydów anabolicznych, w literaturze, wymieniano także u mężczyzn zanik gruczołu krokowego, nadmierne łysienie, rozwój ginekomastii (przerost sutka), pogrubienie głosu, a u kobiet nieregularne miesiączkowanie i pojawienie się włosów na twarzy. Długotrwałe leczenie dużymi dawkami nandrolonu, powodowało także zaburzenie czynności wątroby, pojawianie się nowotworów wątroby, a przy małych dawkach- nieprawidłowe wartości testów wątrobowych oraz żółtaczka. Wśród zaburzeń na poziomie skóry i tkanki podskórnej wymienia się najczęściej trądzik, pojawienie się wysypki i uporczywy świąd skóry. Co więcej, badacze coraz częściej zaczęli zastanawiać się nad uzależniającym działaniem anabolicznych sterydów androgennych, zwłaszcza gdy są stosowane w dawkach ponad terapeutycznych, co może wpływać na zdolność do sięgania po inne środki uzależniające, w tym narkotyki. Według niektórych badań, osoby nadużywające sterydy, w tym nandrolon, również sięgają po środki psychotropowe, takie jak heroina, kokaina czy amfetamina. Nadmierne stosowanie nandrolonu nie ma również obojętnego wpływu na psychikę. Częstymi objawami pojawiającymi się podczas używania tego sterydu są: agresywne zachowanie, rozdrażnienie, uczucie wrogości, niski poziom energii i przeciwnie- nadmierna ekscytacja, a w ciężkich przypadkach niskie samopoczucie i stany depresyjne. Ponadto, osoby stosujące nandrolon posiadają ciemniejszą skórę i zmniejszony apetyt. Okres dojrzewania stanowi niezwykle wrażliwy okres neurorozwojowy, na który wpływ mają szkodliwe skutki nadużywania środków uzależniających. Grupa badaczy przedstawiła pewne dowody dotyczące wpływu dekanianiu nandrolonu na profil emocjonalny zwierząt w okresie dojrzewania. Przez 14 dni, dorastające szczury otrzymywały codziennie zastrzyki z dekanianu nandrolonu. Okazało się, że po tym czasie szczury wykazywały zachowania podobne do lęku.
Kto nie powinien sięgać po nandrolon?
Mając na uwadze terapeutyczne działanie nandrolonu i wszelkie jego korzyści płynące z tytułu stosowania go w przebiegu różnych chorób, nandrolon, podobnie jak większość leków nie może być stosowany przez kobiety w ciąży oraz w czasie laktacji. Generalnie, z małymi wyjątkami opisanymi wcześniej, środek ten również nie może być podawany osobom chorym na nowotwory, pacjentów z niewydolnością serca, nadciśnieniem tętniczym, migreną, cukrzycą. Bezwzględnie, osoby u których stwierdzono jakiekolwiek zaburzenia pracy wątroby oraz czynności nerek nie mogą sięgać po nandrolon. Ten rodzaj sterydu anaboliczno-androgennego, w związku z obserwowanymi zaburzeniami procesów dojrzewania po przyjmowaniu nandrolonu, również jest przeciwskazany u dzieci i młodzieży.
Stanowisko Światowej Agencji Antydopingowej (WADA) w sprawie stosowania nandrolonu
Prawdopodobnie, to nandrolon był jednym z pierwszych sterydów anaboliczno-androgennych stosowanych jako środek dopingujący w sporcie począwszy od lat 60. ubiegłego stulecia. Od czasu Igrzysk Olimpijskich w 1974 roku, jego stosowanie zostało zakazane.
Rokrocznie, Światowa Agencja Antydopingowa (WADA- World Anti-Doping Agency) publikuje na swojej stronie listę substancji i suplementów dozwolonych i kategorycznie zakazanych w sporcie. Od wielu lat, do substancji zabronionych należą środki anaboliczne, w tym steroidy anaboliczno-androgenne i inne środki anaboliczne. W Polsce, Zakład Badań Antydopingowych działający przy Instytucie Sportu w Warszawie zleca podczas rutynowych badań próbek moczu i krwi profesjonalnych sportowców analizy pod kątem stosowania przez nich dopingu. Mimo wielu obostrzeń, stosowanie estrów nandronolu przez profesjonalnych sportowców, na przestrzeni lat, było i nadal jest dość powszechne.
